بهزاد ایزدی

با رشد و توسعه‎ی شهرنشینی سریع در شهرها ناشی از رشد طبیعی جمعیت و مهاجرت روستاییان و افزایش جمعیت شهری در شهرهای استان کردستان سبب کاهش میزان کاربری‎های فضاهای سبز و پارک‎های سلامت ورزشی شهری و توزیع نامناسب آن خواهد شد. با توجه به اینکه ورزش همگانی و شهروندی یک پدیده‎ی اجتماعی محسوب می‌شود و این امر می‎تواند بر انجام فعالیت‎های سالم ورزشی شهروندان و میزان سلامت روانی و فیزیکی ساکنان شهرها تاثیر مستقیمی داشته باشد. بنابراین استفاده از روش‎های مناسب برنامه‎ریزی شهری و بهره‎گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) جهت مکان‎گزینی پارک‎های سلامت ورزشی می‎تواند نقش مهمی در این زمینه ایفا نماید. هدف از انجام این تحقیق مکان‎یابی پارک‎های سلامت ورزشی شهری در شهرهای استان کردستان با بهره‎گیری از مدل‎ها و تکنیک‎های سیستم اطلاعات جغرافیایی می‎باشد. از لحاظ روش، نوع تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی و از لحاظ هدف از نوع کاربردی می‎باشد. برای این منظور پس از مطالعات مکتوب و مطالعات میدانی عوامل و معیارهای موثر بر مکان‎یابی پارک‎های سلامت ورزشی شهری تعیین گردید، این معیارها شامل پنج معیار اصلی و 16 زیر معیار می‎باشد. از طریق مراجعه به سازمان‎ها و ادرات مربوطه و استفاده از اسناد و منابع کتابخانه‎ای موجود، داده‎ها و اطلاعات مربوط به هر یک از این معیارها جمع‎آوری گردید. با استفاده از سامانه سیستم اطلاعات جغرافیایی با بکارگیری توابع و عملگرهای موجود در دو مدل تصمیم‎گیری چند معیاره شامل مدل منطق فازی و مدل بولین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. پس از استاندارد سازی هر یک از معیارها و لایه‎ها، نقشه‎های نهایی ترسیم گردید. نتایج نهایی حاصل از این پژوهش نشان داد که از تعداد 27 پارک سلامت ورزشی شهری موجود در شهرهای سنندج، سقز، مریوان، بیجار و دیواندره از لحاظ مکانی جهت مکان‎یابی پارک‎های سلامت ورزشی شهری با توجه به معیار ژئومورفولوژی و زمین‎شناسی 9/88 درصد در وضعیت مناسب، 1/11 درصد در وضعیت نسبتا مناسب، با توجه به معیار کاربری زمین 9/25 درصد در وضعیت مناسب، 7/66 درصد در وضعیت نسبتا مناسب، 4/7 درصد در وضعیت نامناسب، با توجه به معیار سهولت دسترسی 2/85 درصد در وضعیت مناسب، 1/11 درصد در وضعیت نسبتا مناسب، 7/3 درصد در وضعیت متوسط، با توجه به معیار همجواری متناسب 4/44 درصد در وضعیت مناسب، 2/48 درصد در وضعیت نسبتا مناسب، 4/7 درصد در وضعیت متوسط، با توجه به معیار همجواری نامتناسب 2/22 درصد در وضعیت مناسب، 6/55 درصد در وضعیت نسبتا مناسب، 5/18 درصد در وضعیت متوسط و 7/3 درصد در وضعیت نامناسب قرار دارند. به ازای هر 29580 نفر جمعیت در کل شهرهای مورد مطالعه تعداد یک پارک سلامت ورزشی شهری وجود دارد که این میزان با میانگین جهانی فاصله‎ی خیلی زیادی دارد. همچنین با توجه به نقشه‎ی همپوشانی فازی لایه‎ها در نرم‎افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و استفاده از روش گاما 9/. مناطقی از هر یک از شهرهای مورد مطالعه در استان کردستان به عنوان مکان‎های مناسب جهت احداث و توسعه‎ی پارک‎های سلامت ورزشی شهری مشخص و پیشنهاد گردید. این نتایج به مدیران و برنامه‎ریزان شهری و ورزشی این امکان را می‎دهد با مکان‎یابی علمی این پارک‎ها به طوری که تمامی ساکنان شهری در هر نقطه از شهر بتوانند با صرف کمترین زمان و هزینه از امکانات و خدمات ورزشی موجود استفاده و به ارتقا سطح سلامت و کیفیت زندگی مردم کمک نمایند.