یکی از الزامات مدرن‌سازی ورزش رقابتی در کشورهای در حال توسعه، حرفه‌ای شدن منابع انسانی از جمله ورزشکاران است زیرا بدون حرفهایگرایی نمی‌توانند در مسیر ورزشی به سطح مناسبی از پیشرفت و موفقیت رسید. به دلیل تفاوت بین رشته‌ها، سیستم‌ها و محیط‌های ورزشی در ظرفیت حرفه‌ای‌شدن؛ این پژوهش بر تلفیق نظری انواع رویکردهای حرفه‌گرایی ورزشکاران در مسیر ورزشی_شغلی از ورزش پایه تا رقابتی در اقلیم کردستان عراق و مطالعه موردی فوتسال آن متمرکز بود. روش تحقیق از نوع آمیخته کیفی (رویکرد تحلیل تماتیک) و کمی (رویکرد توصیفی-همبستگی) بود. براین اساس پژوهش دارای سه فاز اکتشاف چارچوب (تحلیل تماتیک)، تبدیل چارچوب به مدل مفهومی (مدلسازی ساختاری-تفسیری) و آزمون مدل به صورت موردی در ورزش فوتسال (مدلسازی معادلات ساختاری) تعیین شد. جامعه آماری شامل صاحب‌نظران علمی (مدرسان و پژوهشگران مدیریت ورزشی دانشگاه‌ها) و اجرایی (مدیران، کارشناسان و مربیان در سازمان‌های ورزشی) مسلط و آگاه به موضوع و زمینه پژوهش انتخاب شد. نمونه در بخش کیفی از اعضای با تجربه و دانش بالا تعیین شد و براساس رسیدن به اشباع نظری در مصاحبه برآورد گردید (17 نفر) و به روش قضاوتی نمونه‌گیری شد. در بخش ساختاری-تفسیری به دلیل ماهیت از صاحب‌نظران دارای تسلط پژوهشی نمونه‌گیری شد (15 نفر به روش هدفمند). در بخش مدلسازی معادلات ساختاری نیز نمونه انتخابی از مدیران، مربیان، ورزشکاران، مدرسان، پژوهشگران حوزه ورزش فوتسال اقلیم کردستان انتخاب شد (92 نفر). ابزار پژوهش در بخش کیفی شامل مصاحبه نیمه هدایت شده براساس یک چارچوب تشریحی-پرسشی بود. ابزار بخش ساختاری-تفسیری پرششنامه مشتمل بر 11 متغیر تعیین شده به صورت مقایسه زوجی بود. در بخش مدلسازی معادلات ساختاری نیز از پرسشنامه برای حوزه فوتسال استفاده شد. روایی پژوهش از طریق روایی محتوایی ابزار جمع‌آوری داده، توافق مصححان کدگذاری در بخش کیفی، شاخص‌های بزارش مدل در بخش کمی ارزیابی و تایید گردید. تحلیل داده‌ها در بخش کیفی با استفاده از کدگذاری تماتیک، در بخش مدلسازی ساختاری تفسیری و با استفاده از نرم‌افزار میک‌مک و در بخش مدلسازی معادلات ساختاری با روش اسمارت پی‌‌ال-اس انجام شد. نتایج بخش کیفی نشان داد که چارچوب مفاهیم مستخرج شامل 84 مفهوم اولیه، 34 مضمون فرعی، 11 مضمون اصلی و 5 تم کلی است. نتایج بخش مدلسازی ساختاری-تفسیری نشان داد در سطح اول عوامل پیامدهای حرفه‌گرایی برای سیستم ورزش و نتایج حرفه‌گرایی برای ورزشکاران؛ در سطح دوم عوامل شایستگی و توسعه حرفه‌ای ورزشکاران و حرفه‌ای گرایی در مراحل پیشرفت؛ در سطح سوم عوامل حرفه‌ای شدن در جامعه یادگیرنده، خودسازی حرفه‌ای ورزشکاران و حرفه‌ای شدن رشته‌ای و شغلی؛ در سطح چهارم عوامل کارآمدسازی سیستم منابع انسانی ورزش و حرفه‌ای‌سازی مدیریت استعداد ورزش و در سطح پنجم عوامل سوق‌دهنده‌های و بازندارندهای حرفهایگرایی ورزشکاران قرار گرفتند. مطابق اصول روش ISM روابط شناسایی شده به صورت اثر توالی بین سطح پنجم تا سطح اول بود. نتایج مدلسازی معادلات ساختاری برای حوزه ورزش فوتسال نیز نشان داد که مدل مفهومی برای این رشته مورد تایید است. براساس چارچوب ارائه شده می‌توان گفت حرفهایگرایی ورزشکاران اقلیم کردستان عراق در مسیر ورزش پایه تا رقابتی نیازمند تلفیق انواع رویکردهای حرفهایگرایی در فرایندی چندسطحی است این چارچوب می‌تواند راهنمای نظری و تحلیلی برای متولیان و فعالان این حوزه در مطالعات و پژوهش، برنامه‌ریزی و مدیریت، آموزش و توانمندسازی و رسانه در ورزش باشد.
