عدالت خواهی که زیباترین ویژگی انسانهای آزادیخواه درطول تاریخ بشری بوده است ، ازویژگی های بسیار مهم تاریخ اجتماعی ایران وسپس کشورهای همسایه ی آن بوده است . این ویژگی در اشعار ورفتار صعالیک عرب وعیاران ایران زمین نمود خاصی پیدا کرده است . صعالیک ، گروهی از نوادر عرب بودند که از دل جامعه خود سربرآورده بودند ورودر روی آن قرار گرفتند . در این راستا آنها دست به تمرّد زدند وبر سنت ها وهنجارهای اچتماعی وفرهنگی زمان خود شوریدند . بی شک هدف قرار دادن هنجارهای اجتماعی وپیوستن شمار قابل توجهی از اعضای جامعه جاهلی به جریان صعالیک ، حکایت از وجود یک اشکال اساسی در نظام اجتماعی موجود داشته است . عیاران نیز گروهی ازجوانمردان بودند که اصول اخلاقی ومبارزاتی ویژه ای را برگزیدند و جوانمردی را پیشه خود ساختند . هدف آنها ایجاد تساوی وعدالت با زور وبدون رغایت نطم وترتیب مملکت بود به همین جهت با مخالفت افکار عمومی واقع می شدند وبه عیّارون ( راهزنان ) ملقّب گردیدند . به نظر میرسد علّت اصلی تشیل هر دو گروه نبود جامعه عدالت محور وعدم توازن اجتماعی بوده است . این مقاله ضمن اشاره به ویژگی های مشترک این دو گروه در محور عدالت خواهی به بررسی اشعار ورفتار آنها می پردازد . روش پژوهش در این تحقیق توصیفی – تحلیلی است. نوشتار حاضر با تکیه بر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی به بررسی موازنه ای ومقایسه ای عدالت خواهی در اشعار ورفتار صعالیک وعیاران می پردازد. واژگان کلیدی : عدالت خواهی ، صعالیک ، عیاران ، جوانمردی
