بدر شاکر السیاب از پیشگامان شعر نو عربی بشمار می رودچکیده بدر شاکر السیاب، از جمله پیشگامان شعر نو در عرصه ی ادبیات معاصر عرب به شمار می رود. او زندگی شعری خود را با مطالعه و تعمق در دیوان شاعران برجسته ی عرب چون ابوتمام، متنبی و بحتری و نیز آگاهی و تأثیرپذیری از آثار شعرای غرب در زمینه ی شعر و شاعری آغاز نمود و توانست به پیشرفت چشم گیری دست یابد. این پژوهش بر آنست که به بررسی تناص در شعر بدر شاکر السیاب بپردازد؛ تناص معادل کلمه ی فارسی «بینامتنی» یا «تداخل متنی» می باشد که این اصطلاح از قدیم با عناوین و نام های دیگری از قبیل اقتباس، تضمین، تلمیح و… متداول بوده است. بر اساس نظریه ی بینامتنی، هر متنی خواه ادبی یا غیر ادبی مستقل نیست و با متون دیگر ارتباط دارد و متن ها در سایه ی رابطه ی تنگاتنگی که با یکدیگر دارند معنا می یابند. پژوهش حاضر با بررسی و تحلیل اشعار این شاعر پیشتاز به بیان انواع تناص، ویژگی ها و چگونگی بازتاب آن ها در شعر وی پرداخته و نیز بهره ای را که شاعر از فراخوانی شخصیت های مختلف در بیان معانی گوناگون برده، مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. سیاب با مشاهده ی وضع موجود در جامعه اش دریافت که قادر نیست مشکلات و دردهای جامعه ی خود را به صورت مستقیم و صریح بیان نماید؛ بر همین اساس به بینامتنی و انواع مختلف آن روی آورد و شیوه ی غیر مستقیم را برای بیان افکارش به کار گرفت تا بدین وسیله بتواند حداقل اندکی از دردهای روحی و مشکلات خود بکاهد و فشارهای موجود در جامعه را بیان نماید که همین امر گیرایی و جذابیت شعر وی را دوچندان نموده است. از دیگر نتایج این پژوهش می توان به این موارد اشاره نمود: سیاب در اشعار خود به وفور از اسطوره های ملل مختلف به ویژه تموز، تناص شعبی به خصوص حکایت سندباد و فراخوانی شخصیت های دینی و قرآنی و همچنین قناع بهره برده و توانسته است به خوبی آن ها را در راستای اهداف شعری خود قرار دهد که این امر باعث شده تا تأثیر به سزایی بر شاعران معاصر و پس از خود داشته باشد. کلید واژه ها: شعر معاصر عرب، تناص، بدر شاکر السیاب
