چکیده میل فطری بشر به ستایش جمال هستی و کمال انسانی، او را به مدح انسان های بزرگوار واداشته و دیوان شاعران همواره مزین به مدح انسان های بزگوار و کمالاتشان بوده است و خالصانه ترین مدیحه ها در آنها جاودانه مانده اند. با گسترش دین مبین اسلام و درخشش پرتو جمال صاحب "خُلُق عظیم" پیامبر رحمت، مدح وی، خاندان و یارانش و تمجید از خصال و کمالاتشان سرلوحه ی دفتر شعر شاعران مسلمان در همه ی اقوام گشت. شاعران کلاسیک کردی نیز که بیشترشان از مراکز و مدارس دینی سر برآورده اند، در ثنای پیامبر، خاندان و یارانش همواره زبانزد بوده اند؛ از جمله ی این شاعران، شاعر عارف ملا محمود مفتی متخلص به" بێخود" است که سراسر دیوانش معطر به عطر ثنای پیامبر، آل و اصحاب ایشان است و در اشعار زیبایش به دو زبان کردی و فارسی به مدح آنان پرداخته است؛ به گونه ای که در سروده هایش به هر دو زبان، با زبانی عاشقانه و بیانی عارفانه، با نثار گنج اخلاصش به پای صدق "صدّیق" خود را مستغنی از عالم اسباب می داند و آفتاب معدلت "فاروق" را نور خانه ی سودای خود می خواند و از پرتو گلستان وقار "ذی النورین" از سر تا پا غرق در موج شرم می شود و تخم مهر "حیدر" را چنان در دل می پروراند، که سنّی و جعفری را خادم "سبطین نبی" می شمارد و در وصفشان «خون خموش از لب گویایش» می چکد. در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی به مدح آل و اصحاب پیامبر در اشعار کردی و فارسی" بێخود" پرداخته می شود و با بررسی نمونه های زیبایی از شعرهایش نشان داده می شود که وی در این مدایح با مقدمه های تغزلی زیبا، کلامش را با سوز و گداز عاشقانه و در قالب انواع صور خیال، از حالت روایی که در اغلب این گونه مدایح مرسوم است، خارج نموده و با بیانی عارفانه و صوفیانه، به آن رنگ و بوی عاطفی داده است. واژگان کلیدی: ثنا، آل و اصحاب پیامبر (ص)، اشعار کردی و فارسی، بێخود، مضامین دینی.
