پول در تاریخ معاصر اقتصاد جهانی واجد خصلت‌های پیچیده‌ای گشته است که فهم آن از منظر هستی‌شناختی بستری برای درک عمیق‌تر رابطه پول و نقش و جایگاه این پدیده است. در همین راستا در این تحقیق با مرور نظرگاه‌های بزرگترین اقتصاددانان تاریخ و بررسی نظریه پولی آنان، در سویه‌های معرفت‌شناسانه و روش‌شناسانه اقتصادانان صاحب نظر به کنکاش پرداخته و با ابزارهای نظریه‌ی انتقادی هستی‌شناسی پدیده پول مسیر بررسی را پیش می‌گیریم. این پژوهش ماهیت پدیده پول در امتداد تاریخ اقتصاد معاصر را در قالب یک نظریه فراگیر در چارچوب نظریه بیگانگی پول، بتوارگی پول، شکل ارزش و پول کالایی بازبینی و در صدد یافتن ذات تضادمند پول به سوی نقد نظریه مقداری پول به عنوان عام‌ترین نظریه جریان اصلی علم اقتصاد در خصوص این پدیده پیش می‌رود. در نتیجه پایه‌های ساختار نظریه‌ای فراگیر و انتقادی در خصوص این پدیده تدوین می‌شود و ابزاری خواهد بود که با این درک هستی‌شناختی به سراغ اقتصادسیاسی معاصر ایران برود و با مرور روند کلی توسعه اقتصادی چند دهه اخیر در ایران نقش پول را در کنه اقتصادسیاسی ایران و فرایند توسعه اقتصادی معاصر بیابد.
