با درنظر گرفتن پیشرفت گستردهای که در تولید سفال و شروع بهکارگیری فلز در دورۀ مسوسنگ رخ داده است، شناخت مصنوعات سنگی ازلحاظ توسعۀ تکنولوژیکی، بسیار با اهمیت است. این مهم زمانی معنادار میشود که جوامع در تولید ابزارهای کاربردی در سیستم معیشت بسیار آگاهانه دست به توسعه و خلاقیت در ساخت ابزارهای سنگی با تکنولوژی جدید میزنند. عموماً باستانشناسان در دورۀ مسوسنگ فعالیتهای خود را بر یافتههایی بهجز مصنوعات سنگی قرار دادهاند. این نوشتار یکی از مطالعات اساسی و بنیادی برروی مصنوعات سنگی در دورۀ مسوسنگ در غرب ایران میباشد. با چنین رویکردی، مقالۀ حاضر به بحث تکنولوژی و گونهشناسی مصنوعات سنگی در سه محوطۀ نمشیر، بَردِه و قاضیخان در غرب استان کردستان در دورۀ مسوسنگ میپردازد؛ لذا چگونگی تکنولوژی ساخت و کاربرد ابزارهای سنگی در این دوره مهم از پرسشهای اصلی این پژوهش میباشد. فرض این پژوهش بر این استوار است که در منطقۀ کردستان مانند سایر مناطق زاگرس سنت ابزارسازی پسامُعلفاتی رایج بوده است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد در مرحلۀ مسوسنگ قدیم و میانی ابزارها ابتدایی و بیشتر شامل خراشندهها میباشند و از فناوری ضربۀ مستقیم استفاده شده است. درواقع، این سنت ابزار سازی تا فاز پایانی مسوسنگ ادامه داشته و همزمان در مرحلۀ مسوسنگ جدید تغییرات اساسی در ابزارها روی داده است. تولید تیغههای بلند در مسوسنگ جدید بهخصوص تولید تیغههای داس نشاندهندۀ استفاده از فناوری جدید در تولید ابزار و احتمال ساخت آنها در کارگاههای تخصصی است. در این دوره وجود فراوان تیغههای داس دالبر اهمیت کشاورزی در دورۀ مسوسنگ جدید است. ازطرفی وجود سنگ ابسیدین بهعنوان مادۀ اولیه وارد شده به این منطقه که در ساخت ریزتیغهها و خراشندههای ریز کاربرد داشته و همچنین وجود تیغههای داس با منابع سنگ غیرمحلی در کل مجموعه، ارتباطات منطقهای و فرامنطقهای را نشان میدهد.
