شهرستان دیواندره، یکی از مهمترین مناطق جغرافیایی و اقلیمی ایران و کردستان، که در تقسیمات ژئومورفولوژیکی بخشی از واحد کردستان شرقی و سنندج- سیرجان را تشکیل داده است. از نظر منظر طبیعی با دشتهای مرتفع که توسط سد کوهستانی احاطه شده است. براساس مطالعات باستانشناسی شهرستان دیواندره و مجاورت با محوطههای تاریخی زیویه و تخت سلیمان و نیز وجود محوطههای کاوششده در منطقه مذکور بیشک یک منطقه تاریخی با دادههای فرهنگی خاص خود است که تاکنون بهصورت کامل مورد پژوهش قرار نگرفته است. پژوهش حاضر به مطالعه ۵۶ استقرار عصر آهن منطقه دیواندره (بخش کرفتو) که در بررسیهای میدانی باستانشناسی سال ۱۳۹۷ شناسایی شدند میپردازد. مهمترین پرسشهای موجود، چگونگی شکلگیری استقرارها و متغیرهای محیطی مؤثر در شکلگیری سکونتگاههای عصر آهن است. در این پژوهش سعی بر آن است با روش مطالعات میدانی و کتابخانهای و بهکارگیری مدل تحلیل جغرافیایی، تفسیر روشمند و مناسبی از نحوه توزیع محوطههای عصر آهن بخش کرفتو ارائه گردد. بررسیها نشان داد که الگوی مکانگزینی محوطهها در ارتباط با عوامل محیطی همچون ارتفاع، منابع آبی در شکلگیری و برهمکنش فرهنگی زیستگاههای عصر آهن مشهود است. منطقه مورد پژوهش دارای آب و هوای مناسب، تپههای ماهوری کمارتفاع در پهنه دشت، جهت کشاورزی و تأثیرپذیری متغیرهای محیطی، وابستگی استقرارها به منابع آبی بهصورت خطی استقرارهای دائمی و کوچرو فصلی را نشان میدهد. همچنین بررسی عوامل محیطی تأثیرگذار در مدل تراکم کرنل بیشترین تراکم محوطهها در بخش مرکزی و غربی منطقه را مشخص میکند.
