|
چکیده
|
نقش و اهمیت سرمایه اجتماعی به عنوان مقوله ای نسبتا" نو ظهوری در عرصه حیات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جوامع و کارکردهای مهم آن در کنار سایر انواع سرمایه چون سرمایه فرهنگی / انسانی ، سرمایه فیزیکی و سرمایه اقتصادی سبب شده است تا تولید و توسعه آن در جوامع زیادی مورد توجه قرار گرفته و مطالعات تطبیقی متعددی برای مقایسه آثار و نتایج مثبت آن در حوزه های مختلف و همچنین ارائه راهبردهای کارآمد برای تقویت این سرمایه مهم انجام گیرد. در کشور ما نیز در سالهای اخیر تلاشهایی برای تبیین نقش و جایگاه سرمایه اجتماعی صورت گرفته است اما کمتر علل و عوامل مؤثر بر شکل گیری و راههای توسعه این نوع از سرمایه مورد بررسی قرار گرفته است. علیرغم اینکه اصطلاح سرمایه اجتماعی مقوله تازه ای نیست و برای نخستین بار در سال 1916 توسط هانی فان در مقاله ای مطرح شد اما برخلاف اهمیت آن در تحقیقات اجتماعی، در دهه 1980 بود که مجددا" توسط پیر بوردیو و دیگر متأخرین این حوزه طرح گردید و بسط داده شد و اعتبار یافت (الوانی و شیروانی، 1380). در حال حاضر این اصطلاح به یکی از مهمترین، عمومی ترین و پر کاربرد ترین مفاهیم در حوزه مطالعات اجتماعی مبدل گشته است (Halpem, 2005). بهرحال با وجودیکه حوزه نفوذ سرمایه اجتماعی به عنوان یک پدیده چند وجهی به اقتصاد، سیاست و مطالعات مربوط به توسعه گسترش یافته و زوایای نوینی برای حل و ریشه یابی مسائل اجتماعی و اقتصادی گشوده است اما انتقاداتی نیز بر آن وارد شده است(Fine, 2002) . از طرف دیگر این مقوله به عنوان یکی از حوزه های نوظهور و جنجال آفرین در مطالعات میان رشته ای جامعه شناسی و اقتصاد در چند دهه اخیر به یکی از مهم ترین مباحث در میان اندیشمندان علوم اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است (احمدی، 1384 ؛ خاندوزی، 1384). به لحاظ گستردگی شمول مفهومی که گاهی در برگیرنده مقولات بعضا" متعارض نیز است، تعریف چنین اصطلاحی همانند سایر مفاهیم حوزه علوم اجتماعی ساده نیست (کرراهی مقدم، 1385).
|